میدان گاهی باغ پسته بَک
پس از سال های 1310تا پیش از آغاز دهۀ بیست در دوران پهلوی اول در تهران بیش از دوازده مدرسۀ نوبنیاد راه اندازی شد و در شهرستان ها نیز به این طریق مدارس جدیدی تأسیس شد. شمالی ترین مدرسه‌ی تهران آن روز در خیابان تخت جمشیدبود که نیمه تمام ماند و بنای آن پس از سال 1320 به اتمام رسید. در آن دوران مدارس را ب اسم شعرا و بزرگانِ نامیِ ایران، اسم گذاری می کردند. نظیر سعدی در میدان سرچشمه و دبستان خیام در خیابان سیروس و مدارس فیروزکوهی، منوچهری، رازی، نظامی و پروین اعتصامی و …
در سال های دهۀ چهل دبستان منوچهری در اختیار دانشکده پلی تکنیک قرار گرفت. در گوشه و کنار تهران نیز مدارس نوبنیاد ساختمان های زیبایی داشتند.
از ساختمان های مدارس نوبنیاد مدرسه ای در تقاطع خیابان حافظ و استاد شهریار ساخته شد که آن زمان نامش نوربخش بود، در کنار آنها سالن کنسرت تهران به اسم تالار فرهنگ قرار داشت. هرگاه قرار بود مراسم تجلیل از شاهر یا ادیبی برگزار شود در آن سالن برپا می شد و مراسمی چون بزرگداشت فردوسی و ابن سینا در این سالن برپا شد. در آن سال ها (دهۀ بیست و سی) در تهران انجمنی به اسم «فیلارمونیک» نیز بود که رئیس آن آقای نائینی بود، این انجمن برنامه های جالبی را به اجرا در می آورد، از آن جمله دعوت از «سولیست» های مشهور دنیا بود، خوب به یاد دارم که بانوی ویولونیستی به اسم کولت فرانس به دعوت انجمن به تهران آمد و در تالار فرهنگ به اجرای برنامه پرداخت. زنده یادان حشمت سنجری، مرتضی حنانه، فریدون ناصری و پرویز محمود هم با ارکستر فیلارمونیک که وابسته به وزارت فرهنگ و هنر بود – کنسرت هایی می دادند. خانم تانیا آشوب نیز همراه سولیست های آن روزگار تهران «رسیتالِ» پیانو می دادند. گاه نیز به سرپرستی آقای نائینی انجمن فیلارمونیک در منازل سولیست های آن زمان کنسرت هایی برپا می شد از جمله رسیتالی بود از آقای سیروس شهردار، پدر ایشان زنده یاد مرحوم مشیر همایون شهردار بودند که با مرحوم ظلی خوانندهۀ ایرانی به سبک ایرانی صفحاتی را نیز پر کرده بودند و عصرهای جمعه پس از برنامه قصۀ مرحوم صبحی، برنامه ایشان به صورت سولیست اجرا می شد. یادشان گرامی باد.
برخی مدارس در تهران بودند که بناهای بسیار زیبایی داشتند، در واقع کاربری آن به مدرسه اختصاص یافته بود. یکی از دبیرستان های دخترانۀ زمان پهلوی اول که بسیار هم زیبا بود و معماری ایرانی با استحکامی داشت، دبیرستان شاهدخت در اوایل خیابان جمهوری (شاه آباد) نزدیک میدان بهارستان بود. این دبیرستان را به سبک معماری و ایرانی بسیار زیبا و با آجر ساخته بودند، این ساختمان در اوایل دهۀ پنجاه تخریب شد و بنایی با معماری زشت یا همان نام دبیرستان شاهدخت جایگزین آن شد.
محله، باغ پسته بک و دبستان پروین اعتصامی
در انتهای محله، سرتخت از قدیمی ترین محله های تهران که دبستان و دبیرستان عفتیه و بَدر از کوچه نصیرالدوله به آن راه داشت، از محلۀ سرتخت با گذشتن از بازارچۀ حمام نواب، به فضای زیبای امامزاده یحیی می رسیدی، فضایی پوشیده از درختان نارون که شاید قدمت چند صد ساله داشتند. در دوران پهلوی اول در این ناحیه ورزشگاهی هم ساخته شده که کلیۀ مدارس آن اطراف در ساعت های ورزش از فضای آن استفاده می کردند. درختان کهن سال با بست های آهنی به دیوار ورزشگاه بسته شده بود و این بست ها که از تکنیک خاصی برخوردار و زیبایی ویژه ای نیز داشت باعث رشد عمودی درختان می شد، در کنار درختان محوطه ای روباز بود که قنات حاج علیرضا، از دور و بر این درختان می گذشت و تصویری رؤیایی و غیرقابل وصف در ذهن ایجاد می کرد که تصویر آن با بیان کلمات میسر نیست. راستی آن درختان به چه سرنوشتی دچار شدند.
پیش از این محوطه، میدانچه ای نسبتاً بزرگ در محله ای که به آن باغ پسته بک می گفتند وجود داشت. در کنار این میدان که راهی به خیابان ری نیز داشت و به «محلۀ دردار» نیز راه می برد، مدرسه ای نوبنیاد به اسم پروین اعتصامی قرار داشت. این مدرسه از جمله مدارس ساخته شده در دوران پهلوی اول بود.