قصر تابستانی سفیر ایتالیا در منطقۀ فرمانیه که قبلاً به فامیل فرمانفرماییان تعلق داشت
کم توجهی به بناهای قدیمی در شهرها یکی از دغدغه های همیشگی من است، روزی گفتگویی در همین موضوع با دوست گرامی صادق سمیعی داشتم، به خواستۀ ایشان به این نتیجه رسیدم که بد نیست بازدیدی از سفارت خانه های خارجی در تهران که ساختمان های قدیمی دارند داشته و ببینم آیا این بیگانگان بناهای در اختیار خود را چگونه نگه داری کرده اند، برای اینکه امکان بازبینی همۀ این ساختمان ها مهیا نبود، تنها چند سفارت خانه را برگزیدیم. یکی از ویژگی این ساختمان ها وجود باغ های بزرگ است که در شرایط امروز تهران خود نعمت بزرگی به شمار می رود ، شاید بیشترین امتیاز را در بین این بناها باید به سفارت ایتالیا داد. کاخی ییلاقی در فرمانی، مجموعه ای دلپذیر و دوست داشتنی با سبک معماری اصیل ایران که تا امروز حتی یک کاشی با موزائیک آن جا به جا نشده است و ساختار و بنا به شکل اولیه حفظ شده است. پس از آن باید از سفارت دانمارک یاد کنیم که آن ساختمان نیز با همۀ صفا و زیبایی خود دست نخورده مانده و حتی آجرهای کهنۀ حیاط را نیز در جای جای خانه انبار کرده و دور نیانداخته اند. کاشی های قدیمی آن حتی با وجود اینکه بعضی از آنها ترک خورده اند به همان شکل حفظ شده و این بسیار جای ستایش دارد، مقر سکونت سفیر دانمارک در خیابان هدایت پس از تقاطع خیابان لاله زار نو قرار دارد و امروز جزو مناطق جنوبی تهران به حساب می آید. در حالی که روزگاری شمالی ترین نقطه شهر بوده است. جالب اینکه دستگاهی از کشور دانمارک و برای سنجش آلودجگی هوا وارد کرده اند که میزان آلودگی هوا را در ساختمان اداری سفارت در شمیران و همین ساختمان کنونی سنجیده و شگفت آنکه دفتر سفیر هوایی به مراتب آلوده تر از محل مسکونی داشته، چون آلودگی در مناطق مرکزی و جنوبی تهران بیشتر به صورت دود ناشی از سوخت اتومبیل هاست، اما گازهای سمی در شمال تهران که با چشم غیر مسلح دیده نمی شود بیشتر جریان دارد.
دیگر سفارت خانه ها روسیه، فرانسه، مصر و اطریش بودند که هر یک دارای ویژگی هایی است، حُسن بزرگ سفارت های روسیه و فرانسه فضای بزرگ مصف و مشجر آنها است که به آنها می توان سفارت ایتالیا را در همان حوالی نیز اضافه کرد. سفارت وانیکان نیز علیرغم ساختمان نسبتاً کوچک آن زیبایی یگانه ای دارد، در خاتمه باید یادی از باغ بی همتای سفارت ترکه در پل رومی نیز نماییم که هنوز سرسبز و باشکوه پابرجاست، امروز نشانی از فضای مصفا و پر درخت پل رومی گذشته وجود ندارد، تنها همین باغ سفارت ترکیه تا حدی یادآور گذشتۀ دیرین سرسبز و با صفای این ناحیه از تهران است.
برگرفته از کتاب آن روگاران تهران، سیاه قلم های خسرو خورشیدی