رفتن به محتوا رفتن به فوتر

مرکز اطلاعات و نظریات آن

با فرا رسیدن روز 19 تیر، روزنامه ی اطلاعات وارد  نود و ششمین سال انتشار خود می شود. در تاریخ مطبوعات ایران روزنامه ای با این قدمت که مرتباً منتشر شده باشد وجود ندارد و از این جهت لازم است که ایرانیان به ویژه نسل جوان از سابقه و چگونگی انتشار این روزنامه مطلع باشند. «آقا میرزا عباس خان»  که هنگام گرفتن شناسنامه نام خانوادگی «مسعودی» را برای خود انتخاب کرد، جوانی بود فعّال، خوش برخورد، مردم دار و با استعدادی فوق العاده. در شرایطی که ایران از نظر سیاسی و اجتماعی در آستانه ی تحولات بزرگ و دگرگونی های مهمی قرار داشت «آقا میرزا عباس خان» در بازار تهران در حجره ی یکی از تجّار بازاری کار میکرد و آن ایّام مصادف بود با روزهایی که مقدمات کودتای 1299 شمسی به رهبری «سیّد ضیاءالدین طباطبایی»  در حال شکل گرفتن بود. در آن روزها خیلی ها در فکر کودتا بودند و سر انجام در روز سوم اسفند «سید ضیاءالدین طباطبایی»  با سرکردگی «رضا خان میر پنج سوادکوهی»  کودتا کرد و زمام امور کشور را در دست گرفت. «آقا میرزا عباس خان» نیز که جوانی بلند پرواز و با استعداد بود، کار بازار را کنار گذاشت و با معرفی یکی از دوستانش در چاپخانه ای که در آن روزنامه های مهم کشور به چاپ می رسید با سمت حروف چینی مشغول به کار شد. در اینجا بود که او روزنامه نگاران مشهور زمان خود را شناخت و با خبر و خبر گذاری ها آشنائی پیدا کرد و در جریان مسائل سیاسی روز قرار گرفت . در آن ایّام روزنامه های مهم ایران اخبار سیاسی جهان را از خبر گذاری های (رویتر) انگلستان و (هاواس) فرانسه و خبر گذاری (آنا طولی) ترکیه نقل می کردند و «میرزا عباس خان»  تحت تاثیر خبر گذاری های خارجی به این فکر افتاد که او هم در ایران یک موسسه خبر گذاری تاسیس کند و خبر بفروشد و این کار را کرد. و چند سالی موسسه ی اطلاعات کارش کسب خبر و فروختن آن به جراید داخلی بود ولی چون این کار آن طور که او تصور می کرد کار آسانی نبود ، تا سال 1305 مؤسسه اطلاعات به مدیریت او فعال بود. لیکن آن چنان که او می پنداشت کار این مؤسسه رونق نگرفت تا اینکه «میرزا عباس خان» به این فکر افتاد که خبر هایی را که تولید میکند و به این و آن می فروشد را خودش به چاپ برساند و از اینجا بود که فکر تأسیس روزنامه ی اطلاعات در ذهنش شکل گرفت و در سال 1335 که روزنامه اطلاعات نخستین دوره ی روزنامه نگاری را با همکاری دانشگاه تهران آغاز کرد در مراسم افتتاحیه کلاس اشاره به آن روزها کرد و گفت : در آن سالها یعنی سال 1305 غروب های تهران غم انگیز بود و جنب و جوشی دیده نمی شد و من احساس کردم که سر شب مردم بلا تکلیفند و دلشان می خواهد که برای اطلاع از آخرین اخبار روزنامه ای داشته باشند و از آخرین حوادث اطلاع داشته باشند و بدین ترتیب سرگرم شوند. و یک روزنامه ی یومیه که بعد از ظهر ها منتشر شود جوابگوی این نیاز بود و من این کار را کردم و زودتر از آنچه که تصور شود مورد استقبال قرار گرفت. «میرزا عباس خان» در پیش شماره ی روزنامه اطلاعات مورخه 19 تیر 1305 که تصویر آن را در این شماره ملاحظه می کنید ، آرزوهای خود را برای تأسیس یک موسسه مطبوعاتی بزرگ نوشته و آرزوهای دور و دراز خود را که به همه ی آنها  در زمان حیات خویش دست یافت بیان داشته است وی زیر عنوان مرکز اطلاعات و نظریات آن چنین می نویسد:

 

مرکز اطلاعات و نظریات آن

شاید هنوز عده کثیری از افراد اهالی تهران و بخصوص نقاط دور دست مملکت یافت شوند که اساساً اسم مرکز اطلاعات را نشنیده یا اگر شنیده اند ، درصدد بر نیامده باشند که از کار و طرز جریان و تشکیلات آن مطلع شده و در نتیجه بدانند که این اداره کارش چه و منظور و مقصدش چه و خاصیت آن چیست و آیا قابل استفاده و توجه خواهد بود یا خیر. متأسفانه اقدامی هم از طرف خود اداره برای معرفی کامل بوسیله انتشارات و غیره  به عمل نیامده است که به تمام معنی هموطنان عزیز مستحضر گردند، ولی روی هم رفته میتوان به کارکنان مرکز اطلاعات حق داد که از عدم توجه وعلاقه مندی عامه نسبت به این اداره شاکی باشند و از طرفی هم باید اذعان نمود گرفتاری و فقر طوری گریبانگیر عموم شده است که نه تنها نتوانسته اند این مؤسسه را اقبال نمایند ، بلکه تقریبا هر موسسه ملی در مملکت ما به همین منوال پیش رفته است ، زیرا جز فکر تأمین معاش یومیه آن هم با هزارگونه مشقت و خون دل ، فرصتی برای کسی باقی نمیماند که بتوانند این قبیل مؤسسات را سرکشی و مقاصد آنان را مستحضر گردیده، کارکنان آن را تشویق و ترغیب و وادار به پیشرفت آمال و مقاصد خیر خود نمایند. بنابر این لازم است مختصری از جریان کار اداره را به اطلاع عموم رسانیده و شرح جزئیات آن و مقاصد و افکار کارکنان و منافعی را که این مؤسسه برای ملّت حائز خواهد بود ، بواسطه عدم گنجایش بآتیه محول نمائیم. این اداره در ماه اسد1302  که تا کنون 3 سال کامل است تأسیس گردیده و در قدم اول مبادرت به جمع آوری و تمرکزاخبار نقاط داخلی مملکت و اطلاعات خارجی نمود و در این مدت توانسته است خدمات خود را به عالم مطبوعات را انجام دهد. خوشبختانه کسانی که داخل این اداره گردیدند، فقط سرمایه سعی و عمل را نصب العین خود نموده با عشقی مفرط و علاقه مخصوصی که میتوان گفت با موجود بودن هزارها تومان سرمایه امکان نداشت درپیشرفت اداره و نگاهداری آن مجاهدت نمودند ، مخصوصاً نمیتوان زحماتی را که از بدو تأسیس چند نفر جوانان منورالفکر و علاقه مند در این اداره با هزار گونه سختی و مضیقه زندگانی به سر برده اند اغماض نمود ، به هر حال این مؤسسه در نتیجه ی سعی و عمل سه ساله کارکنان خود در این محیط آلوده به فساد اخلاق که ناشی از بیکاری و فقر و بیچارگی است و در این محیطی که به جای تشویق هزار گونه مشکلات و موانع برای خنثی کردن اقدامات این مؤسسه که جز برای اصلاح و ترقی مملکت نیست تهیه میکنند ، توانسته است عرض اندام نموده  قدمهایی بردارد ولی باید تصدیق کرد که این قدمها فوق العاده بطئی برداشته شده است. زیرا میبایست این اداره تا به حال طوری توسعه یافته باشد که بتواند در برابر آژانس های خارجی عرض وجود نموده و اقلاً با دو سه اداره ، اخبار ممالک غربی رابطه مستقیم داشته باشد ، ولی متاسفانه بر اثر جهات فوق و همان بی علاقگی معمولی هنوز نتوانسته است به این مقاصد نائل گردد ولی امیدوار است که با تفضل الهی و توجهات عمومی در آتیه موفقیت های کاملی حاصل کند. در مملکت اسلامی همسایه و دوست ما ترکیه به نام (آژانس آنا طولی) اداره اخباری تأسیس گردیده است . در نتیجه علاقمندی و توجه عمومی امروز با تمام دنیا مخابرات دارد ، خوشبختانه همین اداره اخبار دولت ترکیه  از (مرکز اطلاعات ایران) استقبال کرده چندی قبل دو سه فقره تلگراف به عنوان این اداره مخابره نمود که در جراید مرکزی اشاعت  پیدا کرد . ولی متاسفانه اداره موفق به مبادله آن نگردید که بتواند در آتیه رابطه دایمی خود را بر قرار نموده  ، مرتباً اخبارایران را بدهد دلیل آنهم پر واضح است و محتاج به توضیح نیست. البته امروز فرق این موسسه با اداره اخبار ممالک دیگر بقدری است که اساساً طرف مقایسه  نیست ولی نمیتوان از ذکر این نکته هم خودداری کرد که ادارات اخبار ممالک خارجه در بدو تأسیس یک مؤسسه ضعیفی مثل این اداره پیش نبوده و فقط بر اثر ثبات خود و بروز علاقه مندی و توجه دولت و افراد ملت توانسته اند آن را به قدری توسعه بدهند  که امروز تشکیلات آن از یک وزارتخانه مهم تر وبا تمام دنیا مخابرات دارند و ملاحظه میکنید چه اهمیت و منافع بزرگی را برای مملکت در بر دارند. هیچ نمیتوان تصور کرد که ادارات  اخبار ممالک خارجه یک مرتبه دارای این عرض و طول بوده و از ابتدا توانسته اند باب مخابرات را با عالم مفتوح کنند ، بلکه ترقیات آن تدریجی و علت واقعی پیشرفت آنها را باید تنها توجه و علاقه عمومی دانست . شرح تاریخچه آژانس (رویتر) در انگلستان و آژانس (هاواس) در فرانسه و سایرین به خوبی نظریه ما را تأیید میکند . اینها مقدماتی است برای لزوم توجه عامه نسبت به این مؤسسه یا هر مؤسسه ملّی و ما آن انتظاری را که ادارات اخبار ممالک خارجه از هموطنان خود داشته اند و استقبال شده است نداریم، زیرا باز باید تصدیق کرد که آنها مراتب دیگری را سیر میکنند و ما مدارج  دیگری که قابل مقایسه نیست ولی باید مأیوس شد و حتی الامکان باید سعی کرد خود را در همان شاهراه انداخت . کارکنان این اداره در دومین قدم برای پیشرفت و توسعه مؤسسه ی اطلاعات  به اتکاه توجه و علاقه عموم هموطنان مبادرت به نشر روزنامه ای به نام ( اطلاعات) خواهند کرد ، در حقیقت این نامه وسیله ایست برای استقبال و جلب توجه عامه نسبت به این مؤسسه که شاید بتواند قدری سریع تر داخل مراحل ترقی و تکامل گردد . این روزنامه به طور یومیه و مرتب انتشار خواهد یافت و حاوی اخبار و حوادث کلیه نقاط ایران و تفصیل پاره ی حوادث مهمه دنیا و اخبار خارجه و بعضی  مطالب سودمند میباشد. محسناتی که این روزنامه خواهد داشت ما فعلا شرح نمیدهیم البته پس از انتشار دایم مورد آزمایش عموم واقع خواهد شد. همین قدرخاطر محترم هموطنان خود را به این نکته متوجه میداریم ، سعی فرمایند وسیله تشویق کارکنان و پیشرفت و ترقی این مؤسسه ملّی را که هیچ اتکایی جز به افکار عمومی ندارد  فراهم نمایند  و هر قدر این مؤسسه را اقبال نمایند، به همان اندازه بر توسعه اداره و محسنات روز نامه افزوده خواهد شد و متدرجاً میتواند اقداماتی که باعث آبرومندی و ترقی و حفظ منافع مملکتی است ، عهده دار بوده و انجام دهد.

 

 

اشتراک گذاری

ارسال نظر

هستان روایت‌هایی است از دل تاریخ به قلم محسن میرزایی

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب‌سایت متعلق به محسن میرزایی می‌باشد.