این نامه ای است از سوی آقا شیخ اسدالله زنجانی
نامه ایی اعلامی از مرحوم آقا شیخ اسدالله زنجانی برای علماء ایران، از اتفاقات تشکیل مجلس نمایندگان به نفع انگلیس در زمان جنگ اول جهانی به زمان ملک فیصل اول درعراق و تبعات آن، خطاب به مرحوم آقا حاج سید محمد مجتهد زنجانی جهت نشر و ابلاغ بین سایر علماء ایران
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت آقایان عظام و حجج اسلام دامت برکاتهم
نظر به لزوم اطلاع به فضیلت آن ذوات مقدسه در این پیش آمد، لازم است تفصیلاً عرض شود: در هشت ماه قبل سوالات وارده در خصوص انتخابات وکلاء وارده- حضرتین آیتین [آقای سید ابوالحسن اصفهانی و آقا میرزا حسین نائینی] دام ظلهما به اقتضاء تکلیف دیانتی حکم به حرمت فرموده، به این واسطه حکومت در این مدت به هیچ وسیله به اجراء انتخاب اختیاری موفق نشده و پس از یاس ازاین، اواسط شهرشوال،اجراء قهری آن را با کمال تشدید و تهدیدِ تخلف به تبعید کائناَمن کان، برصدد برآمد؛ بعضی اعاظم را هم ارعاباَ للباقین تبعید به شام و فلسطین نموده و به واسطه تشدید و تهدیدحکومت، سوالات متراکمه اهالی را در کسب تکلیف، حضرتین دام ظلهما را در محاذیر عظیمه انداخته؛ هیچ یک از رخصت دادن به انتخاب یا القاء حکم بحرمت باحالت حاضره و یا سکوت محض؛ شرعاً امکان نداشت؛ تخلّص از تمام این محاذیر منحصر بوده که در دو سه ماه آغاز و انجام انتخاب در سفر ارض اقدس خراسان باشند؛ ولی بنانبود قبل از مسبوقیت حکومت با اینکه غرض از این مسافرت حفظ حیاد [بی طرفی درکشمکشهای سیاسی] است اقدام شود ؛لیکن قضیّه فجیعه آقای حجه الاسلام خالصی موجب مسارعت شد که پس از ورود به کاظمیه اَوّلاَ در حل اشکالاتِ اصل مسئله باحکومت مذاکره شود؛ درصورت عدم مساعدت به رفع مبادی، حرمت انتخاب و لزوم مسافرت در موقع اجرای قهری آن [آخذاََ بالحیاد]، آقای خالصی را هم از اسارت، مستخلص و همسفر خود بنمائید و مفاسد آجله و عاجله به همه صورت رفع شود. بعد از حرکت حضرتین از نجف اشرف حوزه علمیه بهم خورده، وجوه علماء ازعرب و عجم اغلب به عزم مصاحبت در سفر زیارت و بعضی هم به قصد مشایعت الی کاظمین ملحق شدند و این حرکت تا کربلای معلا آزادانه بود؛بعد از آن حکومت بدون هیچ سوآل و جواب و بدون اطلاع از اینکه غرض از مسافرت بیطرفی است، مداخله نموده ؛ اولاَ: مشهدین شریفین را قراول [قرق] و علماء عرب را رسماًَ از حرکت منع کرده و دائماً ایرانیان عازم سفر را خواسته و بعد از اطلاع بواسطه پاس[گذرنامه] ندادن همه را از حرکت مصدود[بازداشته و ممنوع] نموده، فقط نُه اتوموبیل برای حضرتین آیتین و آقای فیروزآبادی و آقای جواهری و آیت الله زادگان خراسانی و حجج اسلام کربلا ، تعیین و سوای آقای فیروزآبادی که موقع حرکت حاضرنبودند، بقیه را در هشت اوتومبیل بصورت غیر مناسبه و ممانعت مردم در موادعه آقایان ازکربلا حرکت داده ود ردو فرسخی بغداد از شطّ دجله عبور داده و از بیراهه خیلی دور از بغداد به خط آهن رسانیده و با قطار مخصوص که در دو فرسخی حاضر کرده بودند، درغیرموقع فوق العاده فوراً حرکت داده و مقارن غروب به سرحدّ ایران رسانیده، آقای فیروزآبادی و آقای آقاضیاءالدین عراقی را نیز روز بعدحرکت داده و به کاظمیه واردنموده و پس از توهین زیاد و بردن به اداره پلیس خانه، لحوق ایشان را به هیئت محترمه مسافرین اجازه نداده وتا که خبرداریم، در کاظمیه ممنوع از حرکت به رسمت بوده اند، بعد ذالک رخصت عود به نجف اشرف یا زیارت سامرا ،داده یانداده، نمیدانم.
اسدالله زنجانی(حدودسال ۱۳۴۰ قمری)
سید ابوالحسن اصفهانی