مقالات چاپ نشده عنایت ا..رضا در مورد آذربایجان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فریبکاری زیرکانه قوام در حل مسئله آذربایجان

در حل مسئله آزادسازی آذربایجان، نقش سرنوشت ساز «قوام السلطنه» این بود که با رفتن به دیدار «استالین» و دادن وعده هایی به رهبر اتحاد جماهیر شوروی در مورد نفت شمال و در عین حال در ظاهر امر به رسمیت شناختن حکومت «پیشه وری» و دیگر اقدامات فریبنده ، «استالین» را سرگرم کند تا سازمان جدید التأسیس ملل متحد شکل گیرد و عوامل پنهانی «قوام» با استفاده از این فرصت ،مقدمات ارجاع مسئله ایران و آذربایجان در شورای امنیت سازمان ملل را مطرح کنند و آمریکا و سایر دول متفق را وارد این ماجرا کنند و به همین جهت است که قوام هنگامی که «محمد رضا شاه» لقب «جناب اشرف» را از او پس گرفت، در نامه ای چنین نوشت که «من برای هیچ کسی جز خودم در حل مسئله آذربایجان سهمی قائل نیستم.»

در رادیو تبریز ساعت 9:44 دقیقه بعد از ظهر پنجشنبه 23 خرداد 1325 هموطنان، امشب از شهر تبریز یعنی مهر ایران و مرکز جنبشهای بزرگ آزادیخواهانه برای شما هموطنان عزیز صحبت می کنیم. به طوریکه می دانید غفلت و سوء سیاست دولتهای گذشته و خیانتهای پی در پی نمایندگان تحمیلی مجلس و بی اعتنائی با قوانین اساسی و حقوق حقه مردم سبب شد که جمعی از فرزندان ستمدیده و غیور ایران به منظور دفاع از آزادی قیام نموده و تحولات اخیر آذربایجان را بوجود آورند.

محتاج به تذکر نیست که بعضی از عناصر ارتجاعی ،نزدیک بود خاک پاک ایران را تبدیل به صحنه ی جنگ خانگی و خونریزی نموده و این مملکت و اهالی ستمدیده آن را بیش از پیش دچار بدبختی و ذلت بنماید. در همان دقایق بحران آمیز که در نتیجه غفلت و بی علاقگی اولیای امور، یأس و ناامیدی سرتاسر مملکت را فرا گرفته بود ، افکار عمومی متوجه جناب آقای «قوام السلطنه» سیاستمدار کهن سال و توانای ایران گردید و در نتیجه همان فشار افکار عمومی بوده است که علی رغم دسایس عمال ارتجاعی، زمام امور کشور ایران بدست با تدبیر این مرد وطن پرست سپرده شد.

به مجرد زمامداری «آقای قوام السلطنه» نگرانیهای جنگ خانگی و برادر کشی برطرف شد. کم کم پریشانی افکار مبدل به امید گردید و موفقیتهای چندی سبب شد که نام آقای «قوام السلطنه» مشهور جهان گردد و این مرد کهن سال ،مظهر ایرانیت و شرافت در افکار خودی و بیگانه شناخته شود و در نتیجه همین جریانات و موفقیتهای آزادیخواهان ایران را احراز نموده و پس از حل اکثر مشکلات خارج و داخلی یک موضوع باقی ماند و آن مشکل آذربایجان بوده است.

در تعقیب مذاکراتی که در تهران با نمایندگان آذربایجان به عمل آمده بود، رئیس دولت اینجانب را به اتفاق «میسیونی» به آذربایجان اعزام داشت که در تحت تعلیمات عالی ایشان با نمایندگان آذربایجان ادامه داده، تا مسائل فیمابین و به نفع آزادی و وحدت ملی ایران حل و تصفیه گردد.

شنوندگان گرامی بخوبی مستحضر هستند که مسئله آذربایجان از طرف عوامل مختلف ارتجاعی وسیله بوده که دائماً دسیسه نموده و در میان افکار عمومی به منظور ایجاد تشویش و نگرانی سم پاشی نمایند. متأسفانه این عناصر ارتجاعی و خیانتکار به سم پاشی داخل اکتفا ننموده ،بلکه می خواستند موضوع آذربایجان را داخل در دایره سیاست بین المللی نموده و بدینوسیله بیگانگان را برخلاف اصل استقلال ایران دعوت به مداخله در امور ما بنمایند.

«حسن تدبیر» و اراده قوی رئیس دولت و هم چنین حسن نیّت و وطن پرستی نمایندگان آذربایجان مخصوصاً آقای «پیشه وری» سبب شد که با حل این مشکل به نفع آزادی و وحدت ملی ایران، آخرین عناصر ارتجاعی که قصد داشتند به وسیله خلط مبحث موضوع آذربایجان را پیراهن عثمان کرده و با دعوت بدخالت بیگانه ضربت به استقلال ایران وارد سازند ،بر باد رفت.

در این موقع این نکته را نباید از نظر دور داشت کسانیکه خواهان برادرکشی بوده و تا دیروز حل مسئله آذربایجان را با تبلیغات ارتجاعی بوسیله استعمال زور راه منحصر بفرد معرفی می نمودند، امروز در پیشگاه افکار عمومی و ملت ایران رسوا شده و ثابت و مسلم گردید که حسن نیت و اتخاذ تدابیر حسنه، بهترین وسیله حل معضلات و مشکلات به شمار می رود.

بطوریکه در نتیجه مذاکرات پی در پی شبانه روزی این چند روز اخیر امشب در ساعت هفت و نیم موافقتنامه با نمایندگان آذربایجان امضاء و مبادله گردید و این مشکل مهم در نهایت صمیمیت و صداقت به نفع آزادی و وحدت ملی ایران حل و تصفیه شده است.

ملت ایران همیشه با افراد غیور و با شهامت آذربایجانی خود افتخار داشته و امشب با نهایت مسرت است که از این شهر تبریز یعنی سنگر آزادیخواهان ایران این مژده مهم بزرگ را با استحضار هموطنان عزیز می رسانم. حال با حل این مشکل باید دانست از فردا میان آزادیخواهان ایران دیگر موجبی برای جدایی نخواهد بود و عناصر ارتجاعی نیز باید بدانند که دوست جناب آقای «قوام السلطنه» به اتکاء این نیروی با عظمت و متحد عموم آزادیخواهان ایران برای رفاه و آسایش مردم و آغاز اصلاحات اساسی  در سراسر کشور قدمهای برجسته ای را علی رغم هرگونه دسیسه ارتجاعی در نهایت قدرت برخواهند داشت.

به پخش این مژده مسرت بخش یقین است امشب عموم آزادیخواهان ایران جشن خواهند گرفت و نسبت به شخص جناب آقای «قوام السلطنه» که با وصف مشکلات گوناگون و تحریکات دائم ارتجاعی ، کشتی مملکت را با نهایت موفقیت و حسن تدبیر به سوی اصلاحات و سعادت سوق می دهند ، تکریم خواهند نمود و در عین مسرت از این موفقیت بزرگ باید توجه خیرخواهان مملکت و آزادیخواهان کشور را به این نکته جلب نمایم که با ایجاد اتحاد و یگانگی و تحت رهبری رئیس دولت موفق به انجام خدمت به مملکت و تأمین رفاه و آسایش مردم گردیده تا در مقابل تاریخ نسل معاصر آینده و خدا و خلق خجل و شرمنده نگردیم.

در خاتمه برای عموم هموطنان اعلام می دارم که علی رغم تبلیغات مسموم عناصر بدخواه ثابت شد که آذربایجان جزء لاینفک ایران بوده و همیشه نیز خواهد بود و احدی نخواهد توانست فرزندان غیور و وطن پرست آذربایجان را از مادر وطن جدا نماید.

                   زنده باد ایران پاینده باد عموم آزادیخواهان

 

 

                    

    متن موافقتنامه به امضای آقایان مظفر فیروز و پیشه وری

در نتیجه مذاکرات بین دولت و نمایندگان آذربایجان و با توجه به مواد هفت گانه ابلاغیه مورخ دوم اردیبهشت ماه 1325 دولت که مورد قبول نمایندگان مزبور واقع گردید؛در نتیجه ی تبادل افکار، توافق نظر حاصل شد که مواد زیر که بعنوان توضیح و مکمل آن تنظیم گردیده ، بموقع به اجرا گذارده شود.

تعیین رییس دارایی بنا بر پیشنهاد انجمن ایالتی و تصویب این امر در دولت، پیشنهاد استاندارد توسط وزارت کشور از میان چند نفر که انجمن ایالتی معرفی می کند جهت تصویب در دولت، برگزاری انتخابات انجمن ایالتی آذربایجان طبق مصوبه پس از تشکیل مجلس پانزدهم و تصویب قانون انجمن جدید ایالتی و ولایتی پیشنهاد شده از طرف دولت، تشکیل کمیسیونی از نمایندگان دولت جناب آقای «قوام السلطنه» و انجمن ایالتی آذربایجان جهت تعیین تکلیف قوای محلی که جزء ارتش ایران محسوب می شوند، اختصاص هفتاد و پنج درصد از عواید آذربایجان جهت مخارج محلی و ارسال بیست و پنج درصد آن به مرکز جهت مخارج عمومی کل کشور.

تبصره1- مخارج و عواید ادارات پست و تلگراف و راه آهن و کشتی رانی دریاچه رضائیه مستثنا ء بوده و مخارج و عواید آن کاملاً بر عهده و منحصر به دولت خواهد بود توضیح اینکه تلگرافات انجمن های ایالتی و ولایتی و دوایر دولتی آذربایجان مجاناً مخابره خواهد شد.

تبصره2- ساختمان و تعمیر راه های شوسه اساسی بر عهده دولت و احداث و تعمیر راه های فرعی و محلی بر عهده انجمن ایالتی آذربایجان است.

تبصره3- دولت برای قدردانی از خدمات برجسته آذربایجان که به مشروطیت ایران و به منظور حق شناسی از فداکاریهائی که مردم غیور آذربایجان در راه استقار دموکراسی و آزادی نموده اند قبول نموده که بیست و پنج درصد از عواید گمرکی آذربایجان جهت تأمین مصارف دانشگاه آذربایجان اختصاص داده شود.

ماده6- دولت قبول می کند که امتداد راه آهن میانه تا تبریز را هرچه زودتر شروع و در اسرع اوقات انجام دهد بدیهی است که جهت انجام این امر کارگران و متخصصین آذربایجانی حق تقدم خواهند داشت.

ماده7- قوای داوطلبانی که غیر ار نظام وظیفه بنام فدائی در آذربایجان تشکیل شده ژاندارمری تبدیل می گردد و برای تعیین تکلیف قوای انتظامی مزبور و هم چنین تعیین فرماندهان موافقت حاصل شد که کمیسیونی از نمایندگان دولت جناب آقای «قوام السلطنه» و انجمن ایالتی آذربایجان در محل تشکیل و هرچه زودتر راه حل آن را جهت تصویب پیشنهاد نمایند.

تبصره1- نظر به اینکه در سنوات اخیر بر اثر بعضی اعمال نام انسیه و ژاندارمری در پیشگاه افکار عمومی ایران خصوصاً آذربایجان ایجاد احساسات مخالف و نامتناسبی نموده است و نظر به اینکه رئیس دولت شخصاً فرماندهی این سازمان را اخیراً عهده دار گردید و انتظار آثار اصلاحات و تصفیه این اداره از عناصره ناصالح می رود موافقت شد که احساسات عمومی و مخصوصاً اهالی آذربایجان نسبت به ژاندارمری به استحضار دو رئیس دولت برسد تا برای تغییر اسم آن و انتخاب نام مناسب جهت سازمان مزبور تصمیمات مقتضی را اتخاذ فرمایند.

8-نسبت به آرایی که در نتیجه نهضت دموکراتیک آذربایجان میان دهقانان آذربایجانی تقسیم گردیده آنچه مربوط به خالصجات دولتی است ، چون دولت با تقسیم خالصجات میان دهقانان و زارعین در تمام کشور اصولاً موافق است اجرای آن را بی مانع دانسته و لایحه مربوط به آن را در اولین فرصت برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد خواهد نمود و آنچه از اراضی غیر در نتیجه تحولات اخیر آذربایجان بین رعایا تقسیم شده موافقت حاصل شد که جهت جبران خسارت مالکین و یا تعویض املاک آنها کمیسیونی از نمایندگان دولت آقای «قوام السلطنه» و نمایندگان دولت آقای «قوام السلطنه» و نمایندگان انجمن ایالتی تشکیل و راه حل را جهت تصویب پیشنهاد نماید.

9- دولت موافقت می کند با افتتاح مجلس پانزدهم لایحه قانون انتخابات را که روی اصل آزادی و دموکراسی یعنی با تأمین رأی عمومی ،مخفی، مستقیم متناسب و متساوی شامل توان هم باشد تنظیم و قبول آنها بقیه فوریت خواستار شود.

دولت هم چنین قبول می نماید به منظور از دیار نمایندگان آذربایجان و سایر نقاط کشور بتناسب اهالی نقاط مختلف به مجرد افتتاح مجلس پانزدهم لایحه قانونی را پیشنهاد و بقیه در فوریت تقاضای آن را بنماید تا پس از تصویب بوسیله انتخابات کسری نمایندگان نقاط مزبور تعیین و به مجلس اعزام گرداند.

10-ایالت آذربایجان عبارت از استان های 3 و 4 خواهد بود.

11-دولت موافقت دارد که جهت تأمین حسن جریان امور آذربایجان شورای اداری از استاندار و روسای ادارات هیئت رئیسه انجمن ایالتی تشکیل و تحت نظارت انجمن ایالتی انجام وظیفه نمایند.

12-به ماده 3 ابلاغیه مورخ دوم اردیبهشت 1325 که از لحاظ تعیین تکلیف مدارس متوسطه و عالیه دارای ابهام می باشد جمله زیر اضافه گردد.

در مدارس متوسطه و عالیه تدریس به دو زبان فارسی و آذربایجانی طبق برنامه وزارت فرهنگ که با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان اصلاح و موافق موازین دموکراتیک و اصولی مترقی جدید تنظیم گردیده تدریس خواهد شد.

13-دولت موافقت دارد که افراد مقیم آذربایجان از مزایای این موافقت نامه برخوردار بوده و طبق ماده 3 ابلاغیه دولت تا کلاس پنجم ابتدائی زبان خودشان را تدریس نمایند.

تبصره-اقلیت های مقیم آذربایجان از قبیل آسوری و ارمنی نیز حق خواهند داشت تا کلاس پنجم ابتدایی زبان خود را تدریس نمایند.

14-چون دولت در نظر دارد قانون انتخابات جدید شهرداری ها را جهت تمام ایران روی اصول دموکراسی یعنی به رأی عمومی و مخفی، مستقیم و متساوی به مجلس پانزدهم پیشنهاد نماید به مجرد تصویب قانون مزبور انتخابات انجمن شهرداری ها در آذربایجان و تمام نقاط ایران شروع خواهد شد و تا تصویب قانون مزبور و انتخابات جدید انجمن های شهرداری فعلی آذربایجان به وظائف خود ادامه خواهند داد.

15-این موافقت نامه در دو نسخه تنظیم و مبادله گردیده و پس از تصویب هیئت دولت و انجمن ایالتی آذربایجان به موقع اجرا گذارده شود.

 

 

تبریز تاریخ : 23/03/1325                  مظفر فیروز                      پیشه وری

                               نطقهای مبادله شده

بین آقای مظفر فیروز و آقای پیشه وری

«پیشه وری» ضیافت به افتخار آقای «مظفر فیروز» و هیئت اعزامی در باغ شاهگلی در 8 کیلومتر تبریز با حضور اعضای کمیته مرکزی فرقه دموکرات و با حضور آقای «شبستری» رئیس و سایر اعضاء انجمن ایالتی آذربایجان به پا نموده که تعداد مدعوین بالغ بر پنجاه نفر بودند و در سرمیز ناهار بدواً «پیشه وری» اظهار داشت:

 

بیانات آقای پیشه وری

امروز که روز تاریخی و پرافتخاری در سرنوشت ایران می باشد، کمال مسرت حاصل است که با حصول موفقیت کامل می توانیم به جناب آقای «قوام السلطنه» رئیس دولت و آقای «مظفر فیروز» تبریک بگویم. زحماتی که آقای «فیروز» برای حل این مشکل و تسویه مسائل فیمابین متحمل شده هیچگاه در تاریخ ایران به خصوص آذربایجان فراموش نخواهد شد و من به خوبی می دانم که این موفقیت با وصف چه مشکلات و تحریکات ارتجاعی انجام یافته. در واقع حسن تدبیر و روش شایسته آقای «قوام السلطنه» انجام این امر را مقدور نموده است. ما در آذربایجان که این جنبش را برپا نمودیم، جز خدمت به مردم و تعمیم آزادی هدفی نداشتیم و امروز آماده انجام خدمت به خلق می باشیم. باید این نکته را متذکر شوم که امروز باید با نهایت بیداری برای خدمت به آزادی و مبارزه با ارتجاع آماده باشیم. باید دانست که این امری که انجام شده انتهای کار نیست بلکه ابتدای زحمت و مبارزه برای حفظ و تحکیم آزادی و اصول دموکراسی خواهد بود. در اینجا باید صمیمانه به جناب آقای «قوام السلطنه» تبریک بگویم که با حسن تدبیر و تشخیص توانستند از عناصر دموکراسی و جوانان مترقی و فعال مانند آقای «مظفر فیروز» استفاده نموه و به نفع کشور از لیاقت و کاردانی ایشان چنین استفاده مهمی را بنمایند.